Rathenau Instituut pleit voor nieuwe mensenrechten voor digitaal tijdperk

Robots, kunstmatige intelligentie en het internet-of-things leggen steeds meer druk op onze mensenrechten, zoals het recht op privacy, op vrijheid van meningsuiting en op bescherming tegen discriminatie. Het behoud van de menselijke waardigheid vereist bovendien twee nieuwe mensenrechten: het recht niet gemeten, geanalyseerd of beïnvloed te worden en het recht op betekenisvol menselijk contact. Het Rathenau Instituut pleit in een rapport daarom voor een nieuw Europees verdrag dat de mensenrechten aanpast aan de digitale samenleving.

Digitale technologieën hebben een steeds grotere invloed op het dagelijks leven van mensen. Robots en kunstmatige intelligentie krijgen de eigenschappen van levende wezens. Sociale media, augmented reality en het internet-of-things beïnvloeden het sociale handelen. En big data beïnvloedt gedrag, gevoel en denken. Melanie Peters, directeur van het Rathenau Instituut: “Nieuwe technologieën brengen de mensheid vooruit maar stellen onze samenleving tegelijkertijd voor nieuwe sociale uitdagingen. Onze huidige ethische en juridische systemen zijn daar nog onvoldoende op voorbereid.”

Mensenrechten aanpassen

Het rapport pleit daarom voor aanscherping en verheldering van bestaande mensenrechten en voor twee nieuwe mensenrechten. Ten eerste zouden mensen het recht moeten krijgen om niet gemeten, geanalyseerd of beïnvloed te worden. Om online profilering, tracking en beïnvloeding te kunnen weigeren. Ten tweede zouden mensen het recht moeten krijgen op betekenisvol menselijk contact. Het recht te kiezen voor menselijk contact boven robotcontact. In de zorg worden pilots met zorgrobots uitgevoerd. Dat kan de kwaliteit van leven bevorderen, maar stelt ook nieuwe vragen over de kwaliteit van zorg en menselijke relaties.

Het Rathenau Instituut schreef het rapport ‘Mensenrechten in het robottijdperk’ op verzoek van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa (PACE). Mede op basis van het rapport formuleerde PACE aanbevelingen aan de Raad van Europa, welke op 28 april 2017 door PACE werden aangenomen. Het Rathenau instituut stimuleert de publieke en politieke meningsvorming over de maatschappelijke aspecten van wetenschap en technologie. Het instituut doet onderzoek en organiseert het debat over wetenschap, innovatie en nieuwe technologieën. Een samenvatting van het rapport is hier te vinden.