Energy Hub Aalsmeer: Businesscase en vertrouwen bepalen succes

Het benutten van restwarmte uit datacenters lijkt een uitgemaakte zaak, maar er komt veel bij kijken. Datacenters die duurzaam willen opereren, kunnen hun restwarmte niet zomaar ‘over de schutting gooien’. Een belangrijke succesfactor is een rendabele businesscase voor alle deelnemende partijen. Daarnaast is wederzijds vertrouwen belangrijk, anders wordt een samenwerking erg ingewikkeld. In Energy Hub Aalsmeer viel dit allemaal op zijn plek.

“De gemeente Aalsmeer was bezig met het ontwikkelen van een duurzaamheidsvisie en ging toen kijken waar kansen voor warmte-uitwisseling lagen. Ze hebben ons datacenter in Aalsmeer in 2015 gevraagd of ze iets met onze restwarmte konden. Dus eigenlijk is er veel te danken aan de vooruitziende blik van de gemeente.” Met deze woorden legt Jeroen Vollmuller, Chief Operations Officer van NorthC, uit wat de aanleiding was voor het opzetten van Energy Hub Aalsmeer. In dit project levert NorthC restwarmte van zijn datacenter in Aalsmeer aan Kindcentrum Triade, Sportcentrum De Waterlelie en Fertiplant, een exporteur van potplanten. In ruil daarvoor krijgt het datacenter koude terug om zijn datazalen te koelen.

Voortrekkersrol

Vollmuller vertelt dat hij in 2017 betrokken raakte bij het project. “We hebben eigenlijk meteen een voortrekkersrol genomen, omdat we van deze partijen de meeste expertise hebben op het gebied van verwarming en koeling. We willen niet alleen binnen het datacenter energie besparen, maar ook op een verantwoordelijke manier omgaan met de restwarmte. Wij vinden het vanuit onze duurzaamheidsgedachte ‘not done’ om warmte zomaar weg te gooien. Ik denk dat die gedachte over een paar jaar gemeengoed is in onze branche.”

Verwarming zwembad

Een van de andere partijen in Energy Hub Aalsmeer is Sportcentrum de Waterlelie, dat ­bestaat uit een sporthal en een zwembad. Marten van Maastrigt is directeur Exploitatie Sportaccommodaties Aalsmeer. Hij vertelt dat hij al in 2015 gesprekken met de gemeente voerde over de verwarming van het zwembad. “We zagen toen aankomen dat de installatie aan vervanging toe was. Een andere factor was het nabijgelegen kindcentrum dat destijds nog gebouwd moest worden en ook warmte nodig heeft. Met deze informatie is een adviesbureau aan de slag gegaan en vervolgens kwam de gemeente met het initiatief voor het afnemen van restwarmte van het data­center van NorthC.”

Kleine kring

Wat in dit project een belangrijke succesfactor is, is dat de bedrijven en instellingen in een relatief kleine kring bij elkaar zitten, vertelt Vollmuller. “De maximale afstand die de warmte moet afleggen, is een kilometer heen en terug. Als het langer wordt, wordt het project ook meteen veel duurder. Voor gemeenten zou dit kunnen betekenen dat ze bij vergunningverlening aan datacenters goed kijken welke bedrijven en instellingen dicht in de buurt zitten, die eventueel kunnen profiteren van de restwarmte van het datacenter. Dan kun je ze ook op een strategische manier goed inplannen.”

Subsidie

Energy Hub Aalsmeer is met financiële hulp vanuit de DEI-regeling van RVO.nl gerealiseerd, vertelt Vollmuller. “Dat was een belangrijke stimulans en heeft de verschillende partijen over de streep getrokken. Zonder de subsidie had dit project het licht niet gezien.” Dat wordt bevestigd door Van Maastrigt. “Door de subsidie werd de terugverdientijd van de investeringen acceptabel voor ons. We hebben niet het hele benodigde bedrag gesubsidieerd gekregen. We moesten zelf nog een flink bedrag investeren, hiervoor hebben we een regeling kunnen treffen met de gemeente.”

Rendabele businesscase

Er is voor alle partijen in Energy Hub Aalsmeer een rendabele business-case. Dat is heel belangrijk, benadrukt Vollmuller. “Technisch is het uitwisselen van koude en warmte niet zo ingewikkeld, maar het gaat er vooral om om alle kikkers in de kruiwagen te houden. Het vertrouwen onderling is van groot belang in dit soort projecten. Je zit met partijen aan tafel waar je normaal niet mee te maken hebt en die minder ­kennis hebben op dit vlak. Je kunt de restwarmte dus niet zomaar over de schutting gooien, het moet goed landen bij de andere partijen. Je moet goed samenwerken en zorgen voor een goede businesscase voor alle deelnemende partijen.” In september 2019 is het warmtenet in Aalsmeer opgeleverd. Sportcentrum de Waterlelie en Kindcentrum Triade ontvangen al warmte van het datacenter van NorthC en de ­installaties van Fertiplant worden momenteel ingeregeld.

Werking

Vollmuller vertelt hoe het kleinschalige warmtenet werkt. “Wij leveren warm water van ongeveer 23 graden aan het net dat in een ring loopt. Als de warmte is geleverd, komt het water met een temperatuur tussen 13 en 14 graden als koelwater terug naar het datacenter. We zijn dus niet alleen warmteleverancier in dit project, we wisselen echt warmte en koude met elkaar uit.” Het water uit het warmtenet is niet warm genoeg om het zwembadwater te verwarmen. Van Maastrigt: “Wij krijgen water van ongeveer 23 graden binnen en waarderen dat met warmtepompen op tot 55 graden. Een keer per week wordt dat nog verder opgewaardeerd naar 70 graden in verband met legionella­preventie.”

Eigendom

Het warmtenet zit nog niet aan de maximumcapaciteit, denkt Vollmuller. “We kunnen ongeveer 1 MW thermisch vermogen leveren. We hebben nog wat over, dus er zou bijvoorbeeld nog een wat grotere of een paar kleinere partijen kunnen aansluiten.” Het net is nu nog eigendom van de verschillende deelnemers, vertelt Vollmuller. “Dat moest in het verleden zo in verband met de subsidie. Inmiddels zijn de regels veranderd en willen we het net graag overdragen aan een soort netbeheerder. Maar we zijn wel echt op zoek naar een partij die de duurzaamheidsdoelen ondersteunt en niet alleen snel geld wil verdienen.”

Wederzijdse afhankelijkheid

Door de samenwerking in Energy Hub Aalsmeer is er natuurlijk sprake van wederzijdse afhankelijkheid, vertelt Van Maastrigt. “Het datacenter is afhankelijk van de warmte die wij afnemen voor de komende twintig jaar. Stel dat door politieke veranderingen het zwembad in die tussentijd dicht gaat, dan moet daar een oplossing voor komen. Dat hebben we contractueel vastgelegd.” Dat wordt bevestigd door Vollmuller. “De basis voor deze samenwerking is vertrouwen, maar niet alles is vrijblijvend. Dat realisme is nodig om dit project tot een succes te maken. We hebben geen juridische entiteit opgericht zoals een coöperatie of een joint venture, maar op basis van vertrouwen een samenwerkingsovereenkomst getekend.” NorthC is niet volledig afhankelijk van de andere partijen voor de koeling. Dat kan nu nog niet, meent Vollmuller. “We hebben onze koelinstallatie nodig. Volledige afhankelijkheid is complex vanwege een variatie in de warmtevraag. Wat we hier doen, is laten zien dat het kan. Ik zie het ook als een leercurve waarbij we bij ons volgende project de ervaringen mee­nemen in de dimensionering van de technische installatie.”

Joop van Vlerken  is journalist