De toekomst is hybride

Er wordt in de grootzakelijke markt veel gesproken over de kansen die cloud computing biedt. Wat is de stand van zaken in de Nederlandse grootzakelijke markt? Welke beweging is zichtbaar? Voor welke migratiestrategieën kiezen de CIO’s van Nederlands grootste ondernemingen en overheidsinstellingen?

Quint Wellington Redwood en Whitelane Research hebben in 2014 een marktonderzoek uitgevoerd onder meer dan 200 organisaties in Nederland. Meer dan 500 grotere uitbestedingscontracten zijn onderzocht met een totale gecombineerde jaarlijkse waarde van meer dan € 4 miljard euro. Alle branches zijn in het onderzoek vertegenwoordigd.

Stand van zaken in de Nederlandse markt

Figuur 1. Welke IT dienstverlening wordt uitbesteed?

Uit het onderzoek van Quint en Whitelane blijkt dat organisaties nog steeds bezig zijn meer uit te besteden. Maar liefst 78 procent van alle respondenten geeft aan hetzelfde dan wel een hoger tempo te zullen uitbesteden. Focus op kernactiviteiten – door 59 procent genoemd- is voor organisaties de belangrijkste drijfveer om meer uit te besteden. Kostenreductie, de belangrijkste drijfveer in het marktonderzoek van vorig jaar, daalde met 13 procent in belang naar 51 procent. Dit mag gerust een trendbreuk genoemd worden.

Vervolgens is de vraag wat er dan wordt uitbesteed (zie figuur 1). Uitbesteding van rekencentra en applicatiehosting is met 80 procent de meest voorkomende categorie, gevolgd door applicatieontwikkeling en -beheer en testen met 59 procent. End-user services (werkplek, helpdesk) is uitbesteed door 49 procent van de organisaties, terwijl 10 procent van deze organisaties van plan is méér op dit gebied uit te besteden. Nog eens 10 procent gaat dit voor het eerst doen. Netwerk & telecommunicatie blijkt door 60 procent van de participerende organisaties te zijn uitbesteed. 10 Procent geeft aan dit op korte termijn te willen doen.

Figuur 2. Van welke cloud afnamemodellen maken de respondenten gebruik?

Als het gaat om de sourcingstrategie, vallen de laatste tijd regelmatig discussies te beluisteren over de vraag of men nu naar meerdere dienstverleners zou moeten uitbesteden of juist het aantal dienstverleners zo klein mogelijk zou moeten houden. Ook op dit onderwerp is in het onderzoek ingegaan. In het onderzoek gaf 31% aan dat men bij de jaarlijkse herijking van de sourcing strategie overweegt om terug te gaan naar minder leveranciers. Voor respondenten uit de grootzakelijke markt is een belangrijk aandachtspunt bij deze reductie dat het pakket te contracten diensten voor wat betreft rekencentra en hosting wel breed genoeg dient te zijn om alle omgevingen af te kunnen dekken. Hierbij gaat het om een combinatie van diensten, zoals traditionele hosting, IaaS, PaaS, cloud integration ten behoeve van SaaS en public-clouddiensten. Het valt op hoezeer cloud computing al een onlosmakelijk onderdeel van deze ‘mix’ is: slechts 16% van de respondenten geeft aan geen gebruik te maken van SaaS, PaaS of IaaS (zie figuur 2).

Welke beweging is zichtbaar? 

De komende jaren zal het IT-landschap van de grootzakelijke markt grote veranderingen doormaken.

In de grootzakelijke markt is namelijk over het algemeen van een concernbrede cloudadoptie nog geen sprake. Voor deze markt is namelijk niet één cloudpropositie te vinden die voldoet aan alle eisen. Het brede scala aan behoeften op het gebied van bedrijfsprocessen, applicaties en infrastructuur bij diverse bedrijfsonderdelen vergt de inzet van een diversiteit aan dienstverleningsmodellen (publiek, privaat, hybride) en afnamemodellen (SaaS, PaaS, IaaS, traditionele hosting).

Daarbij komt nog dat het aanbod evenmin is uitgekristalliseerd: de meeste leveranciers die – gegeven hun bedrijfsomvang- geacht worden totaaloplossingen voor de grootzakelijke markt te kunnen bieden, werken nog hard aan hun cloudaanbod.

IaaS en PaaS 

Bij sommige organisaties is wel al de migratie naar clouddiensten ingezet. Hierdoor zien we het aandeel van IaaS en PaaS in eerste instantie toenemen. Applicaties worden geschikt gemaakt om te draaien op een gestandaardiseerd en gedeeld platform, dat beheerd wordt door een cloudleverancier. Naast hun gebruikelijke aanbod, van beheerdiensten tot en met de runtimeomgeving, bieden sommige PaaS-leveranciers tools voor applicatieontwerp, -ontwikkeling en testen, maar ook samenwerking in teamverband, et cetera.

We zien daarnaast dat leveranciers hun standaard portfolio van PaaS-diensten uitbreiden om een veel betere aansluiting te krijgen op bedrijfsapplicaties, of de ontwikkeling daarvan. Door verdergaande standaardisatie van het PaaS-platform kunnen upgrades plaatsvinden met minder impact op de draaiende applicaties en kunnen applicaties sneller in productie worden genomen. Het aandeel van PaaS neemt hierdoor waarschijnlijk in de toekomst toe ten koste van IaaS.

Aan de vraagzijde van de markt vragen organisaties zich tevens af of het nog nodig is er eigen rekencentra voor uitwijk op na te houden, omdat ook snel uitgeweken kan worden naar de cloud. Leveranciers spelen hierop in door een disaster recovery-platform aan te bieden. Zo blijven de risico’s minimaal maar nemen de kosten af. Tevens worden her en der mogelijkheden van cloud bursting onderzocht, waarbij de public cloud extra capaciteit levert zodra de private cloud in perioden van piekbelasting onvoldoende capaciteit biedt.

SaaS 

Wij verwachten dat het aandeel van Iaas en PaaS door toenemend gebruik van SaaS in een later stadium zal afnemen. Software-as-a-service is meestal gekoppeld aan het gebruik van één specifieke functionele toepassing en vormt daarmee een volledige verticale uitbesteding. De onderliggende IT-infrastructuur en huisvesting valt volledig onder de verantwoordelijkheid van de SaaS-provider.

SaaS is een fenomeen dat in belang toeneemt en dat zal blijven doen. Steeds meer applicaties zullen worden vervangen door op web gebaseerde varianten, met betere gebruikerservaringen, onder meer voor wat betreft de performance en de flexibiliteit. Daarnaast levert het gebruik van SaaS vaak een kostenreductie op. De verdere toename van het gebruik van tablet pc’s en de trend van ‘bring your own device’ dan wel ‘choose your own device’ zullen de adoptie van SaaS nog versnellen.

Hybride model 

Niet alle bedrijfsapplicaties komen in aanmerking komen voor de cloud. Nog niet alles is klaar voor een migratie. Veelgehoorde argumenten die een volledige overgang naar de cloud in de weg staan, zijn ‘vertrouwelijke gegevens’, ‘nog niet klaar voor virtualisatie’, ‘complexe processen en transacties’ en ‘gevoeligheid voor regulering’. Ze leiden ertoe dat het hybride dienstverleningsmodel de komende jaren de standaard zal zijn in de Nederlandse grootzakelijke markt.

Dit hybride model vraagt om sourcingstrategieën en aanbestedingsprocedures die voorzien in traditionele hosting, maar tevens de deur naar de toekomst openzetten door de toevoeging van IaaS-, PaaS- en SaaS-dienstverlening, evenals cloudintegratie aan de uitbestedingsovereenkomst. Ook de migratie naar de cloud zal in de overeenkomst geregeld gaan worden.

Het hybride model vergt ook een regieorganisatie die zich ontwikkelt tot cloud service orchestrator, een andere kijk op informatiebeveiliging en een doordachte bedrijfsarchitectuur.

Migratiestrategieën

In de praktijk blijken de CIO’s in de grootzakelijke markt vijf dominante migratiestrategieën te hanteren, waarbij het gaat om meerjarige transities en transformaties. De beschreven migratiestrategieën komen we vanzelfsprekend ook in verschillende combinaties tegen.

De eerste strategie is georiënteerd op de bedrijfsprocessen. Deze migratiestrategie kenmerkt zich door een migratie van applicaties die een specifiek bedrijfsproces ondersteunen. Tijdens de migratie naar een IaaS- of PaaS-platform kan, wanneer het gaat om een spinnenweb van geclusterde applicaties, de complexiteit van onderlinge interfaces worden gereduceerd.

In de contractgeoriënteerde strategie zijn de expiratiedatums van lopende uitbestedingscontracten bepalend voor het migratieplan. Bestaande contracten worden niet opengebroken, maar netjes uitgediend op weg naar de beoogde nieuwe verkaveling en bijbehorend leverancierslandschap.

De derde migratiestrategie is gericht op de bekende legacy-problematiek. De grootzakelijke markt worstelt al vele jaren met het dilemma ‘verbouwen dan wel herontwerpen van legacy, of vervangen door standaard applicaties’. Vervangen van legacy voor een BPO oplossing, een SaaS oplossing of kiezen voor een ‘functionele migratie’ is één oplossingsrichting. Verbouw van legacy om compatible en migreerbaar te zijn naar de cloudomgeving is een andere oplossingsrichting.

De vierde benadering die we onderkennen is de werkplekgeoriënteerde migratiestrategie. Sommige organisaties kiezen nog steeds voor een maatwerk werkplek, andere kiezen voor zo standaard mogelijk om maximaal te profiteren van schaalvoordelen en best practices van de leverancier, andere betrekken al hun werkplek uit de cloud.

De vijfde en laatste migratiestrategie heeft betrekking op het rekencentrum. Organisaties zijn de afgelopen jaren volop bezig geweest om hun aantal rekencentra te minimaliseren en standaardiseren. Sommige zijn daar nog volop mee bezig. Ook binnen de overheid is deze beweging al een tijd ingezet. Deze strategie kenmerkt zich door een migratie per rekencentrum. Hierbij worden de applicaties per rekencentrum gemigreerd naar de IaaS- of PaaS-oplossing van de leverancier. Het aantal en de eventuele complexiteit tussen de rekencentra neemt af tijdens de migratie.

Tot slot 

De grootzakelijke markt kan niet meer om de toepassingsmogelijkheden van de cloud heen. Het toenemend gebruik van SaaS - versterkt door de trend van ‘bring your own’ en het groeiende gebruik van tablet pc’s - en de ingezette migratie naar IaaS en PaaS onderschrijven het belang van een weloverwogen sourcingstrategie. Alleen daarmee worden de voordelen van de cloud optimaal benut en boet men niet in op standaard hygiënefactoren dan wel onderscheidend vermogen.

Aandachtspunten voor de CIO

De CIO in de grootzakelijke markt heeft -naast snelheid om geen concurrentiepositie te verliezen- drie aanvullende belangrijke aandachtspunten bij een grootscheepse migratie in lijn met de in dit artikel geschetste beweging van traditioneel, via IaaS/PaaS naar SaaS.

  1. Behouden en zo mogelijk verbeteren van de eindgebruikerservaring, dat wil zeggen: actieve gebruikersondersteuning, minimalisatie van verstoringen voor gebruikers tijdens migratie en beperking van de inzet van gebruikers ten behoeve van migratie;
  2. Minimalisatie van kosten. Een klantorganisatie moet haar applicatieportfolio gereed hebben gemaakt, zodat deze applicaties ook kunnen landen op een gestandaardiseerd IaaS/PaaS- platform. Deze opschoning kan een behoorlijke investering vergen. Als we het hebben over de licenties, dan zijn de prijsmodellen voor SaaS-diensten in de praktijk goed te begrijpen. IaaS- en PaaS-prijsmodellen vragen zeker een nadere studie. Niet alleen vanuit kwaliteits- en kostenperspectief, maar ook om risico’s te beperken die ontstaan door ‘kleine letters in het contract’, met mogelijk behoorlijke financiële consequenties voor de afnemer.
  3. Minimalisatie van risico’s. Er wordt volop gediscussieerd over de risico’s die de inzet van cloud met zich meebrengt. Dit zijn vaak onderwerpen die tijdens de formulering van de sourcingstrategie de revue passeren. Tijdens de migratie is vanuit risicoperspectief het minimaliseren van de operationele risico’s echter het belangrijkste. In de meeste gevallen moet de operationele bedrijfsvoering gewoon door kunnen gaan tijdens de migratie!

De auteurs zijn werkzaam bij het onafhankelijk managementadviesbureau Quint Wellington Redwood, dat onlangs door de International Association of Outsourcing Professionals (IAOP) is uitgeroepen tot beste outsourcingadviseur ter wereld. Frank de Vries is gespecialiseerd in strategische sourcing- en regievraagstukken en is veelal eindverantwoordelijk voor de bijbehorende turn key realisatie, Alex van den Bergh is verantwoordelijk voor de sourcingadviespraktijk en Martijn Veldkamp is Senior Consultant Architectuur & Innovatie.

 
Meer over
Lees ook
Nederlands project krijgt financiering om energieverbruik en CO2-uitstoot datacenters terug te dringen

Nederlands project krijgt financiering om energieverbruik en CO2-uitstoot datacenters terug te dringen

Een consortium van zeven Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen krijgt financiering van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat nadat de Europese Commissie op 5 december jl. groen licht gaf aan het IPCEI-CIS programma.

Onderzoek SAP CFO’s staan bij duurzaamheid aan de zijlijn

Onderzoek SAP CFO’s staan bij duurzaamheid aan de zijlijn

Nederlandse leidinggevenden nemen concrete actie voor duurzaamheid, maar er zijn nog obstakels voor langetermijnsucces. Gebrek aan financiering is daarbij de grootste zorg. Dat is de belangrijkste conclusie voor Nederland uit de Environmental Sustainability Study 2023 (Wave 3). Dit onderzoek van SAP analyseerde de houding en het gedrag van bedrijv1

Nieuwe supercomputer van Jules Verne consortium biedt ongekende rekencapaciteit

Nieuwe supercomputer van Jules Verne consortium biedt ongekende rekencapaciteit

Het Jules Verne consortium ( GENCI en CEA in Frankrijk en SURF in Nederland) maakt bekend dat GENCI begin 2026 een nieuwe Europese supercomputer zal huisvesten en exploiteren in Frankrijk. De supercomputer zal worden gebaseerd op Europese hardware- en softwaretechnologieën.