De menselijke maat in digitale transformatie - deel 2
Amazon Web Services is de meest recente die vol inzet op kunstmatige intelligentie: Baas Andy Jassy heeft het zelfs over het begin van de Gouden Eeuw van machine learning en kunstmatige intelligentie. Als we terugkijken op onze eigen Gouden Eeuw, dan zien we een bijzondere tijd die ons grote avonturen, culturele hoogtepunten en vooral veel rijkdom bracht. Maar inmiddels weten we ook dat er een duistere zijde aan die periode zat. Dat moeten we in een historisch perspectief zien wordt ons verteld. Maar misschien geldt dat ook voor deze aangekondigde Gouden Eeuw van AI/ML. Hoe gaat de geschiedenis over ons oordelen?
Kunstmatige intelligentie kan de wereld veel brengen. Economisch gezien kan het bijdragen aan de welvaart door de productiviteit te vergroten. Dan hebben we het ook wel over robotisering. Bovendien kan het helpen om ingewikkelde wetenschappelijke en maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Volgens technologie-optimisten gaat AI ons helpen met het oplossen van zo’n beetje elk groot vraagstuk: het klimaat, armoede, voedseltekorten, gezondheid en natuurlijk het fileprobleem. AI gaat het allemaal oplossen, als de ultieme socialistische heilstaat. Zonder dromers zou de wereld maar een koude plek zijn. Ze helpen ons verbeelden wat er mogelijk is. Interessant genoeg zijn sommige van die dromers in de afgelopen jaren komen aanzetten met een nachtmerrie: als AI zoveel problemen kan oplossen, maakt het de mens overbodig. En als we die algoritmes niet weten te beteugelen, zullen ze ons uiteindelijk kunnen onderwerpen.
Maar tot zover de science fiction van de dromers. In de praktijk zien we hele interessante en mooie voorbeelden van AI en ML op een groot aantal terreinen. Vooral marketeers zijn bijzonder geïnteresseerd. Ze willen graag voorspellen wat een bezoeker wil en daar het aanbod op aanpassen. In de meeste gevallen werkt dat systeem niet perfect. Het eindeloos advertenties voorgeschoteld krijgen van een product dat je net hebt aangeschaft, voedt alleen de paranoia. Het voorstellen van een irritante buurman als sociaal contact, voedt het idee dat je de controle over je gegevens kwijt bent. En persoonlijk zet ik personalisatie als het even kan uit, om te voorkomen dat ik in een informatietunnel terechtkom, terwijl ik juist het overzicht probeer te behouden.
Het punt is natuurlijk dat het, ondanks de ergernissen, wel werkt. Hoe beter marketeers in staat zijn om de informatie aan te passen aan de bezoeker, hoe groter de kans dat het tot een aankoop leidt. Aan de ene kant wordt het beter door het model geregeld te trainen. Aan de andere kant door meer datapunten op te nemen. Hoe meer je van de bezoeker weet, hoe groter de kans is dat je op zijn ‘buyer journey’ kan inspelen. De datahonger is de afgelopen jaren al steeds groter geworden. Zo groot dat de overheid heeft ingegrepen en met de AVG op de proppen is gekomen om consumenten te beschermen. De eigen datahonger, van de overheid zelf dus, neemt trouwens mogelijk nog ernstigere vormen aan. Maar dat (voor nu) terzijde.
Nu zou het mooi zijn als Nederlandse organisaties zich ook zouden houden aan de AVG. Maar daar blijken ze nogal moeite mee te hebben. In de recent afgeronde Nationale IT Security Monitor van Pb7 in samenwerking met Infosecurity Magazine, blijkt dat het netjes melden allerminst gemeengoed is. De meeste organisaties blijken, twee en een half jaar na de invoering, helemaal niet compliant te zijn. Gelukkig blijven de meeste er wel aan werken, maar dan vooral omdat het moet. Als consument kan je er in ieder geval dus nog altijd niet van uitgaan dat een website, winkel of andere leverancier, zorgvuldig met je data omgaat. In ieder geval is er een duidelijk begin. Als we serieus verder willen gaan met AI en ML, lijkt het er niet op dat we het zo maar aan de markt overlaten. Laten we vooral kritisch optimistisch blijven.
Peter Vermeulen is Directeur bij Pb7 Research