Tune into the Cloud: Gregor Petri over Space Oddity

gregor-petri-(high-res)

Het nieuwe jaar is inmiddels aardig op weg, maar begon met de realisatie dat veel dingen niet voor eeuwig zijn. Zo ontviel ons David Bowie, kwam de groei van de iPhone aan haar einde en daalt langzaam het besef in dat ook onze economische groei weleens eindig kan zijn.

Allerlei door de cloud mogelijk gemaakte innovaties, zoals smart machines, de digitale economie en algoritmic business zorgen namelijk voor een groeiende disconnect (‘Can you hear me, Major Tom!’) tussen groei en werk. Op het World Economic Forum in Davos sprak men zelfs al over ‘A World without Work’. Wij kennen deze toekomst uit distopische films als Wall-E (2008) waar - letterlijk - steeds gewichtiger mensen steeds minder doen en uit geanimeerde series als de Jetsons (1962), waar gezinshoofd George een keer per dag op een knop drukt en daarmee toch genoeg betaald krijgt om huishoudster (Rosie the Robot) in dienst te houden.

Overtuigde marktdenkers zien het verdwijnen van traditionele banen gewoon simpelweg als vooruitgang, die nu eenmaal samengaat met verandering. Mensen moeten zich maar gewoon aanpassen. We werken immers ook niet meer allemaal in agrarische banen op het land en medewerkers van V&D of van inmiddels zo’n beetje iedere schoenenketen in Nederland moeten niet achteromkijken maar vooruitkijken naar nieuwe mogelijkheden en kansen.

Vooruitkijken en aanpassen of transformeren was iets waar David Bowie een ware meester in was. Niet veel popsterren - met bijbehorende popster leefstijl - verruilen het tijdelijke met het eeuwige met 100 miljoen op de bank. Velen kennen zijn artistieke transformaties (naar alter ego Ziggy Stardust of later naar de door vele collega’s verafschuwde disco scene met zijn grootste hit Let’s Dance). Maar veel interessanter zijn de zakelijk transformaties. Fortune magazine beschreef treffend hoe Bowie al heel vroeg zijn nummers exclusief via het internet uitgaf en zelfs een eigen Internet Service Provider startte, maar ook hoe hij voorzag dat aan streaming (vanuit de cloud) nauwelijks droog brood te verdienen zou zijn en dat artiesten hun werk met name via optredens en tours zouden moeten verzilveren. In een vooruitziende financiële move monetariseerde hij daarop zijn eigen muziekrechten door uitgifte van obligaties (verkocht aan beleggers die waarschijnlijk nog niet doorhadden hoe de toekomst van de muziek eruit zou gaan zien).

Voor de meesten van ons wordt zo’n transformatie toch iets lastiger. Als complete winkelcentra, kantoorparken en industrieterreinen vervangen worden door webshops, algoritmes en 3D printers blijft er steeds minder werk over. Zoals Sprout laatst treffend in een infographic liet zien: Bol.com en V&D hadden ieder een dikke half miljard euro omzet, maar de V&D had hier 10.000 medewerkers voor nodig en Bol.com 700. En natuurlijk zullen er best een paar ZZPers, door de Volkskrant recent ‘de nieuwe dagloners’ genoemd, als koerier of distributiemedewerker hierbij betrokken zijn, maar de beroemde (en voor economische groei cruciale) middenklasse verdwijnt in rap tempo.

Het antwoord van de politiek tot nu toe is met name scholing. Als er geen werk meer is in productie, distributie of administratie dan scholen we ons gewoon allemaal om tot creator/bedenker voor banen als business developer, game of webdesigner en creative director (overigens niet advocaat of accountant want ook daar wordt verwacht dat op termijn tot 70% weg geautomatiseerd kan worden). Scholing is belangrijk maar kan niet het enige antwoord zijn, we kunnen immers niet allemaal bij de huidige en toekomstige Google’s van deze wereld gaan werken (al is het alleen maar vanwege de ‘Propeller head’ recruitment eisen van dit soort bedrijven).

En nu we het toch hebben over firma’s met een hoge propeller head density, McKinsey luidt inmiddels ook de noodklok over het gevaar van exploderende (jeugd)werkeloosheid en tegelijkertijd gesignaleerde skills gap en probeert er ook daadwerkelijk iets aan te doen met haar non-profit ‘Generation’ programma. Misschien dat ik me daar maar eens moet melden. Als vrijwilliger dan, want grote kans dat de toekomst van werk voor steeds meer van ons zal bestaan uit vrijwilligerswerk. Het alternatief is de hele dag thuis zitten en films kijken, series bingen en muziek luisteren. Uit de cloud natuurlijk, dat dan weer wel.

David Bowie (1947 -2016) brak in 1969 met ‘Space Oddity’ door bij een groter publiek en sloot af met het (bijna postume) Lazarus. Velen noemden hem een kameleon omdat hij zijn stijl constant veranderde, maar anders dan kameleons deed Bowie dit niet om erbij te horen, maar om voorop te lopen.