Blog Legal Look: Victor de Pous over afhankelijkheid

> Hoe staat het met de macht van cloudleveranciers?

Tijdens het inmiddels belegen debat tussen open source software en computerprogramma's, die op andere wijze juridisch worden aangeboden, viel het begrip vendor lock-in regelmatig. Klanten van zogenoemde 'closed source' software zouden meer afhankelijk zijn van hun leverancier en daarom niet of moeilijker in staat zijn over te stappen zonder allerlei technische problemen en substantiële omschakelingskosten. Wie open source gebruikt, kan dat wel. Of dit een juiste aanname betreft? Door de bank genomen niet.

Analyse leert dat alles wat je over open source software zegt waar kan zijn, maar doorgaans algemene geldigheid ontbeert. Ook deze stelling. Veranderen van softwareleverancier blijft nu eenmaal een lastig verhaal, ongeacht de beschikbaarheid van de broncode van een computerprogramma. Cloud computing brengt de vraag naar vendor lock-in omstandigheden weer op de voorgrond. Het was Richard Stallman, de bedenker van het concept 'free software', die juist op deze grond de vloer aanveegde met dit leveringsmodel. Stallman waarschuwde gebruikers dat op het webgebaseerde software, zoals Google’s Gmail, een val is. ‘It's stupidity. It's worse than stupidity: it's a marketing hype campaign’, zei hij in september 2008 tegen de Engelse krant The Gardian.

> Verhogen clouddiensten de afhankelijkheid?

Allereerst geldt de regel dat wanneer het diensten van derden zijn, gebruikers daarvan sterker afhankelijk worden in vergelijking met de situatie wanneer een gebruikersorganisatie alles zelf uitvoert en een grotere zeggenschap en verantwoordelijkheid heeft. Cloud computing doet de feitelijke macht verschuiven door uitbesteding, terwijl deze bovendien versnippert door het element van ketenautomatisering. Onderscheiden naar de aard van de afhankelijkheid en het type servicemodel van de clouddienst is echter onvermijdelijk. Wie zijn virtuele datacenter dat bij Amazone Web Services draait, wil verplaatsen naar de infrastructuur-als-een-service van KPN, zal waarschijnlijk met weinig hobbels te maken krijgen. Van PaaS leverancier wisselen is andere koek en dat geldt, mutatis mutandis, voor de overstap naar een concurrerende aanbieder die softwarediensten verzorgt, voor zover het een ander softwareproduct betreft die aan de dienst ten grondslag ligt. Neem CRM-software. Migreren van bijvoorbeeld Salesforce naar Oracle's PeopleSoft of van SugerCRM naar Microsoft Dynamics of vice versa neigt naar een mer à boire.

> Heeft de afhankelijkheid juridische gevolgen?

Goed beschouwd zien we verschillende afhankelijkheidsniveaus. Mens, organisatie en samenleving hebben ziel en zaligheid opgehangen aan ICT. Deze generieke digital lock-in lijkt nauwelijks tot debat te leiden, laat staan tot juridische perikelen. Vendor lock-in daarentegen wel. Dat hoeft overigens niet altijd dan wel direct met de mogelijkheid tot leverancierswissel te maken te hebben; een situatie die zich voordoet bij de afhankelijkheid van gebruiker ten aanzien van de beschikbaarheid en goede werking van ICT. Hier gaat het juridisch vooral om wanprestatie bij levering en dienstenniveau. De onvrede over vendor lock-in maakt plaats voor angst wanneer er een gevoel bestaat dat de leverancier de gebruiker geheel in zijn greep heeft.

Technisch of feitelijk. Dat laatste kwam recent aanbod in een vonnis van de Almelose rechtbank over mislukte cloudautomatisering. Leverancier Caase beschikte over alle inloggegevens om de cloud-omgeving te kunnen benaderen. Caase kon aldus dringend noodzakelijke serviceverlening onmiddellijk stilleggen. Caase heeft dat ook herhaaldelijk gedaan, waarbij zij zich telkens beriep daartoe gerechtigd te zijn omdat gebruiker Sandton de rekeningen van Caase niet of te laat betaalde, aldus vatte de rechter een klacht van de gebruiker samen. Maar hij ging hier niet in mee.

Mr. V.A. de Pous is bedrijfsjurist en industrie-analist. Hij houdt zich sinds 1983 bezig met de juridische aspecten van digitale technologie en informatiemaatschappij en is medewerker van uitgeverij FenceWorks.